GACS-verplichting voor kantoorgebouwen:
Heeft uw kantoorgebouw een verwarming- of airco-installatie vanaf 290 kW nominaal vermogen?

Dan moet u vanaf 1 januari 2026 verplicht beschikken over een gebouwautomatiserings- (GA) en controlesysteem (CS). We noemen dit kortweg de GACS-verplichting.

Voor wie geldt de GACS-verplichting?
Vanaf 1 januari 2026 is een Gebouwautomatisering & -Controle Systeem (GACS) verplicht als u een verwarmings- of airconditioningssysteem van 290 kW of meer heeft. Wordt het voorstel voor de EPBD IV  goedgekeurd, dan geldt deze verplichting zelfs al vanaf 70 kW. Een GACS is verplicht voor alle soorten utiliteitsgebouwen, inclusief:

• Kleine kantoorgebouwen van bedrijven en overheden
• Gemeentehuizen
• Fabrieken, magazijnen
• Hotels, restaurants en zwembaden
• Scholen en gymzalen
• Ziekenhuizen en zorginstellingen

De eigenaar van het pand is verantwoordelijk voor het organiseren van de GACS. Dat betekent voor sommige organisaties dat zij niet zelf een GACS hoeven te regelen, maar dat de beheerder/eigenaar van het bedrijfsverzamelgebouw of het vastgoedbedrijf waarbij u huurt dit moet doen. Is dit bij uw organisatie zo? Lees dan tóch vooral verder. Ook voor u als huurder is het goed om te weten wat er komt kijken bij het implementeren van een GACS.

Compliance-voordelen van een GACS
Als u eenmaal beschikt over een GACS dat aan alle eisen voldoet, eventueel al vóór de datum van 1 januari 2026, levert u dat op meerdere vlakken compliance-voordelen op:

• U voldoet aantoonbaar aan de eisen voor klimaatinstallaties vanuit de EPBD;
• Zodra u een GACS gebruikt, vervalt voor u de keuringsplicht voor verwarmings- en airconditioningsinstallaties vanuit de EPBD;
• Een GACS wordt gezien als een energiebeheer- en registratiesysteem (EBS), een onderdeel van de energiebesparingsplicht uit het Activiteitenbesluit milieubeheer;
• De data die uw GACS geeft over energieverbruik en energie-efficiëntie, kunt u gebruiken voor de rapportages en audits voor de EED en CSRD(de Europese Energie-Efficiency Richtlijn en de Corporate Sustainability Reporting Directive).

In 6 stappen naar een GACS
De ingangsdatum van 2026 klinkt wellicht nog best ver weg.
Welke acties moet uw organisatie nu al ondernemen om in 2026 een functionerend GACS te hebben dat aan alle eisen voldoet? De praktijk leert dat hetgeen er moet gebeuren (en de daarvoor benodigde tijd) verschilt per organisatie.

Wel willen we u erop wijzen dat het zeker geen overbodige luxe is om nu al aanstalten te maken. We bespreken hieronder de benodigde stappen in meer detail.

Stap 1: Voer een nulmeting uit
Heeft uw organisatie recent een nieuwbouwpand betrokken, dan bestaat de kans dat u ongemerkt al voldoet aan de GACS-verplichting. Om erachter te komen in hoeverre uw huidige gebouwbeheersysteem (GBS) en luchtbehandelingssysteem nu al aansluiten bij de GACS-eisen, kunt u een nulmeting laten uitvoeren. Hieruit blijkt welke automatiserings- of controlefuncties u nog moet laten inbouwen voor 2026.

Stap 2: Breng de energie-efficiëntie van het gebouw in kaart
Weet u eenmaal aan welke GACS-eisen u nog moet werken? Bekijk het geheel dan vanuit een wat breder perspectief. Hoe is het eigenlijk gesteld met de energie-efficiëntie van uw pand(en)? Denk bijvoorbeeld aan hoge plafonds, oude ramen, slecht geïsoleerde gevels of andere plekken waar warmte of kou kan ‘weglekken’. Is er al onderhoud of een verbouwing gepland om deze problemen aan te pakken?

Stap 3: Controleer prestaties en levensduur van klimaatinstallaties
Nadat u in kaart heeft gebracht hoe energie-efficiënt het gebouw zelf is, wordt het tijd om de prestaties en levensduur van de klimaat-installaties te onderzoeken. Hoe goed werken bijvoorbeeld de verwarming en airconditioning, en in hoeverre beschikken die over sensoren? Wanneer zijn grote installaties zoals de ketel aan vervanging toe? Is dat al dermate snel, dat het het overwegen waard is om éérst een en ander te vervangen – bijvoorbeeld door een systeem met sensoren, of een warmtepomp – en daar pas in een later stadium een GACS aan te koppelen?

Stap 4: Onderzoek de behoeften van medewerkers
Een GACS-implementatie lijkt misschien vooral een technische aangelegenheid, maar er is ook zeker een ‘zachte kant’. Het binnenklimaat (temperatuur, luchtkwaliteit, licht etc.) heeft namelijk invloed op de gesteldheid en productiviteit van uw medewerkers. Voordat u iets verandert aan klimaatinstallaties, is het dus interessant om te bekijken waar medewerkers behoefte aan hebben. Denk hierbij aan zaken als zelf de temperatuur van een ruimte kunnen bepalen, meer ventilatie, feller licht op bepaalde (werk) plekken of juist meer zonwering.

Stap 5: Neem een besluit
Zijn de GACS-nulmeting, informatie over de klimaat-prestaties van uw gebouw en de installaties én de gegevens over het thermisch comfort beschikbaar, dan heeft u alle benodigde data in handen om een weloverwogen besluit te nemen:

• Welke aanpassingen aan het gebouw zijn er nodig?
• Welke installaties moet u aanpassen of vervangen?
• Wat zijn in uw situatie belangrijke automatiserings-, analyse- en controlefuncties?

Stap 6: implementeer uw GACS
De laatste stap in het proces betreft het uitvoeren van alle bouwkundige en installatietechnische aanpassingen. Is dat gereed, dan volgt de implementatie van het GACS. Omdat dit systeem niet alleen software betreft, maar ook hardware, zullen er ruimtecontrollers, datapoints en gebouwautomatisering-panelen geplaatst moeten worden.

Denk ook aan de benodigde bedrading achter muren, plafonds of vloeren. Deze werkzaamheden kunt u eventueel uitbesteden aan een gespecialiseerd installatiebedrijf.

Meer weten?
Een afspraak is snel gemaakt